Garść ciekawostek o Starożytnym Egipcie - cz. 1 - Świątynie i kapłani

Wbrew powszechnemu przekonaniu kapłani w Starożytnym Egipcie nie byli pasożytami żyjącymi z ciężkiej pracy ludu. Można by powiedzieć, że było wręcz odwrotnie: to kapłani mieli służyć ludowi. W jaki sposób?

 Świątynia Izydy na wyspie File.

Świątynie nie były tylko miejscami kultu, ale również Domami Życia (ośrodkami zdrowia/szpitalami), archiwami, szkołami, zakładami balsamistów, a nawet schroniskami dla zwierząt. Kapłani za swą posługę nie pobierali opłat (w Egipcie pieniądz nie istniał), lecz wierni składali ofiary, z których większość owych instytucji była utrzymywana.

 

Staroegipscy kapłani zgłębiali również różne dziedziny nauk. To oni wymyślili jako pierwsi między innymi kalendarz mający 365 dni, oraz podejrzewali, iż ziemia może być kulą. Nauki pobierali u nich sławni greccy myśliciele, jak np. Pitagoras czy Archimedes.

Kolumny świątyni Amona w Tebach.

Często kapłani egipscy poznając jakieś zjawisko badali je dogłębnie i nawet poznawszy je idealnie wciąż myśleli, że jest czymś nadprzyrodzonym pochodzącym od bogów. Przykładem może być echo, które opanowano do tego stopnia, iż tworzono drzwi, których dźwięku otwierania nie słyszał człowiek otwierający je, zaś człowiek stojący po drugiej stronie sali słyszał je niby uderzenie pioruna. Same świątynie budowano również w taki sposób, aby w salach kolumnowych była bardzo dobra akustyka.

 Mapa nieba z świątyni w Denderze, z widocznymi znakami zodiaku. (kliknij aby powiększyć)

Świątynie staroegipskie wbrew dzisiejszemu wyobrażeniu nie były kiedyś jednokolorowe, jak dzisiaj. Wszystkie ściany, inskrypcje, posągi oraz płaskorzeźby były pokryte wieloma kolorami.

Zachowane kolory w świątyni w Medinet Habu.

Większość starożytnych świątyń nie przetrwała do naszych czasów, były one niszczone przez pierwszych chrześcijan, a następnie dzieła dokończyli arabscy najeźdźcy. Wraz z upadkiem świątyń zginęła też większość wiedzy. Dla przykładu można podać, iż medycyna dopiero na przełomie XIX i XX wieku wróciła do poziomu jaki miała ta staroegipska z greckimi udoskonaleniami.

  Ruiny chrześcijańskiej bazyliki na miejscu świątyni Tota w Hermopolis, 

która była skarbnicą starożytnej wiedzy.

Kapłani musieli golić dokładnie całe ciało co trzy dni oraz myć się dwa razy w ciągu dnia, o godzinie 14 oraz 22. Poza tym musieli trzymać dietę oraz ograniczyć się ze spożywaniem mięsa lub nie jeść go wcale.
Jednak w każdych czasach i każdym społeczeństwie znajdą się ludzie, którzy dla własnego interesu będą szkodzić innym. Tak więc nie można mieć o wszystkich egipskich kapłanach wyobrażenia jako o sprawiedliwych i prawych, gdyż był czas, kiedy rządni władzy i bogactw osłabili oraz zniszczyli władzę faraona (patrz Herhor).

Komputerowa rekonstrukcja fasady świątyni w Luksorze.

Na ścianach świątyń często można zobaczyć sceny triumfu faraona nad wrogami i o ile wiele z takich scen przedstawia prawdziwe sytuacje, a inskrypcje mówią o wojnach, które rzeczywiście się odbyły, tak również istnieją tego typu przedstawienia z czasów pokoju. Dlaczego? Takie sceny miały odstraszać siły nieczyste od świątyń, a co za tym idzie całego kraju, gdyż te były jego ośrodkami energetycznymi. Całość miała pomagać zachować porządek Maat. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.

 Scena triumfu faraona w świątyni w Karnaku.

W Kemet istniało również kilka tzw. świątyń solarnych, których przeznaczenie nie jest do końca jasne. Niestety żadna z nich nie zachowała się do dzisiejszych czasów.

Świątynia solarna w Abu Gurab. 

Rekonstrukcja oraz stan obecny.

W świątyni Ramzesa II w Abu Simbel dwa razy do roku światło słońca oświetlało posągi faraona oraz Amona, Re i Ptaha dnia 19 lutego i 21 października. Po przeniesieniu świątyni w latach 60-tych zjawisko to przesunęło się o jeden dzień do przodu.

Świątynia Ramzesa II w Abu Simbel.

Świątynia Amona w Karnaku zajmuje powierzchnie ponad 100 hektarów. Prawdopodobnie jest największym obiektem kultu na świecie. Dla porównania Watykan zajmuję 44 hektary.

Wejście do świątyni Amona w Karnaku.

Świątynia Hatszepsut w Del el-Bahari została zrekonstruowana przez polskich archeologów. Prace rekonstrukcyjne zostały rozpoczęte w 1961 i trwają do dzisiejszego dnia. W 2002 roku świątynie udostępniono dla turystów. Podczas prac polscy badacze szukając rozrzuconych bloków odnaleźli również świątynie Totmesa III.

 Świątynia grobowa Hatszepsut.